Laboratorium domowe, czyli jak zrobić krem, mydło i powidło

Substancje czynne

D-Panthenol

INCI: Panthenol

D-Panthenol jest prowitaminą witaminy B5. Prowitamina oznacza, że substancja w organizmie, a także na skórze zostaje przetworzona w witaminę B5 czyli kwas pantotenowy. Kwas ten pełni bardzo ważną rolę w procesie przemiany materii i występuje w niemal każdej komórce organizmu. Wystepuje w wątróbce, pszenicy, produktach zbożowych, jajkach, warzywach i drożdżach i wielu innych produktach żywnościowych. Dlatego niedobór tej witaminy właściwie nie wzstępuje. D-Panthenol stosowany zewnętrznie przyspiesza podział komórkowy komórek skóry, działa łagodząco na podrażnioną i zaczerwienioną skóre, jest korzystny również dla skóry poparzonej. Działa na skórę leczniczo. Badania naukowe udowodniły, że D-Panthenol wnika wgłąb skóry, przenika naskórek, gromadzi się w skórze właściwej i zmienia się w witamine B5 czyli kwas pantotenowy. Kwas pantotenowy dochodzi nawet do naczyń krwionośnych w skórze, dzięki czemu wzrasta poziom witaminy B5 we krwi. D-Panthenol w kremach powoduje, że krem ma nie tylko działanie łagodzace czy lecznicze, ale również łatwiej się rozprowadza, poza tym dzięki temu, że może gromadzić wodę powoduje nawilżanie skóry. Dzięki temu skóra jest miękka i jędrna. D-Panthenol nie jest konserwowany i nie powoduje alergii, nie jest toksyczny, nie podrażnia skóry.

Do góry

Allantoina

INCI:Allantoin

Allantoina występuje w przyrodzie w korzeniu żywokostu lekarskiego, ale ta, która jest używana do produkcji kosmetyków pochodzi z laboratorium albo z fabryki. Allantoina działa na skórę leczniczo, dzięki niej skóra szybciej się regeneruje, a w przypadku ran i podrażnien szybciej powraca do zdrowia. Nadaje cerze zdrowy, delikatny wygląd. Jest stosowana jako substancja czynna w maściach i kremach przeciwtrądzikowych. Syntetyczna allantoina jest o wiele słabszym alergenem niż naturalna z korzenia żywokostu. Niemniej jednak osoby o wrażliwej cerze mogą reagować na nią podrażnieniami i zaczerwieniami. Koncentracja w produkcie wynosi 0,1 do 0,5%. Rozpuszcza się w wodzie i może być podgrzewana do 100°C. Robiąc krem rozpuszcza się allantoinę w fazie wodnej kremu.

Do góry

Mocznik

INCI:Urea

Mocznik jest naturalną substancją uboczną przemiany białek w organizmie. Ma postać bezbarwnych i bezwonnych kryształków, które rozpuszczają się w wodzie i alkoholu. Cząsteczka mocznika rozpada się w temperaturze 140°C. Używany w kosmetykach mocznik pochodzi z laboratorium lub fabryki chemicznej. Wydalamy z moczem w ciągu dnia około 30 g mocznika, skóra zawiera go około 1%. Mocznik działa na skóre keratolitycznie czyli rozmiękcza keratynę warstwy rogowej naskórka, działa zmiękczająco. Działa przeciwświądowo. Jest hygroskopijny czyli przyciąga wodę i nie pozwala jej wyparować, dzięki czemu działa intensywnie nawilżająco. Mocznik powoduje, że skóra jest gładka i jędrna. W koncentracjach do 2% przyspiesza podział komórek warstwy ziarnistej skóry, a tym samym jej regenerację. W wyższych koncentracjach 5-10% działanie nawilżające mocznika wykorzystuje się w leczeniu łuszczycy i dermatoz. Tonik z 10% mocznika działa przeciwbakteryjnie, co można wykorzystać przy cerze trądzikowej. Udowodniono eksperymentalnie, że myjąc się normalnymi mydłami czy żelami zawartość mocznika w skórze znacznie spada. Smarując skórę kremem zawierającym 5% mocznika jego koncentracja w skórze znacznie wzrosła. Jednak mimo, że wszyscy probanci myli się tym samym mydłem, a później smarowali tym samym kremem, to przyswajalność mocznika z kremu była u każdego inna.

Do góry

Witamina A

INCI:Retinol, Retinyl Acetate, Retinyl Palmitate, Retinyl Propionate

Czysta witamina A (Retinol) nie jest wystarczająco stabilna, dlatego w kosmetykach używa się głównie pochodnej retinolu - Retinyl Palmitate. Witamina A, w dowolnej postaci, reguluje tworzenie się keratyny w skórze, włosach i paznokciach. Powoduje zgrubienie naskórka o 30%, co jest szczególnie ważne dla starzejącej się skóry, która z czasem robi się coraz ciensza i pomarszczona. Przyspiesza podział komórkowy, co powoduje szybszą regenerację skóry. Powoduje zmniejszanie się zmarszczek na skórze zniszczonej działaniem promieni słonecznych. Jest wymiataczem wolnych rodników tlenowych. Trwalość witaminy A (w postaci Retinyl Palmitate) wynosi w kosmetykach 8-14 dni. W kosmetykach robionych samodzielnie nie stanowi to żadnego problemu. Po dwóch tygodniach można zrobić nowy krem lub dołożyć do posiadanego kosmetyku kilka swieżych kropli witaminy A. W kupnych produktach przedłuża się trwałość witamin substancjami chemicznymi.

Do góry

Witamina C:

INCI: Ascorbic Acid

Witamina C ma postać żółtawych kryształków o bardzo kwaśnym smaku, rozpuszczalnych w wodzie. Witamina C ma działanie przeciwutleniające, jest wymiataczem wolnych rodników tlenowych. Użyta w kosmetykach zmniejsza głębokość zmarszczek, ma wpływ na syntezę kolagenu w skórze, ma działanie wybielające na skórę, przyspiesza gojenie się ran.

Do góry

Kwas hialuronowy lub hialuronian

INCI: Hyaluronic Acid

Kwas hialuronowy należy do grupy polisacharydów. Polisacharydy należą do grupy cukrów i znajdują się w wielu komórkach żywych organizmów. Posiada własciwość absorbowania dużej ilości wody. W czystej, syntetycznej postaci tworzy białe kryształki, które rozpuszczone w wodzie tworzą żel. Nawet bardzo rozcienczony kwas hialuronowy (0,2%) wykazuje konsystencję żelu. Dzięki tej właściwości kwas hialuronowy mośna znaleźć w stawach jako substancję smarującą. W medycynie kwas hialuronowy stosowany jest w chirurgii oka oraz przy leczeniu zapalenia stawów. W kosmetyce stosuje się kwas hialuronowy ze względu na jego umiejętność tworzenia na skórze cienkiej, niewidzialnej, przepuszczającej swiatło, elastycznej warstwy. Warstwa ta nie dopuszcza do utraty wilgotności w skórze. Dzięki niemu skóra jest gładka, elastyczna i jędrna. Skutki działania kwasu hialuronowego nie są jednak trwałe. Skóra ma lepszy wygląd tylko w czasie jego stosowania.

Do góry

Gliceryna

INCI: Glycerin

inne nazwy: Glycerol, 1,2,3-Propantriol, Propan-1,2,3-triol
wzór chemiczny: CH2OH-CHOH-CH2OH

Gliceryna jest gęstą cieczą. Rozpuszcza się w wodzie i w alkoholu, ale nie rozpuszcza się w tłuszczach. Pod względem chemicznym należy do alkoholi. Gliceryna jest rozpuszczalnikiem wielu substancji jak soda czy boraks. Jest częscią składową cząsteczek wszystkich tłuszczy (więcej na ten temat w tekście o emulgatorach), występuje we wszystkich komórkach roślinnych i zwierzęcych. Naturalna gliceryna jest uzyskiwana przez zmydlanie tłuszczy roślinnych, głównie tłuszczu kokosowego. Gliceryna przemysłowa uzyskiwana jest z propylenu (gazowy weglowodan uzyskiwany z benzyny).
Organizm ludzki produkuje glicerynę w nerkach i wątrobie. Gliceryna w układzie krążenia pochodzi z rozkładu trójglicerydów, ale może być również użyta do syntezy trójglicerydów. Gliceryna w temperaturze poniżej 0°C tężeje i ma postać bezbarwnych kryształków. Rozkłada się w temperaturze 290°C.
Gliceryna w produktach spożywczych jest oznaczona symbolem E 422 i jest używana jako wypełniacz i substancja utrzymująca wilgotność.
W kosmetykach gliceryna używana jest jako substancja nawilżająca i wygładzająca. Gliceryna ma właściwości higroskopijne czyli przyciąga cząsteczki wody z otoczenia i w kremie gromadzi je na powierzchni skóry. Taki efekt uzyskuje się jednak tylko wtedy, gdy wilgotność powietrza nie jest mniejsza niz 65%. Jeśli jest ona jednak mniejsza, to gliceryna nie przyciąga cząsteczek wody z powietrza, ale bierze ja z dolnych warstw skóry, czyli silnie ją wysusza. Klejąca konsystencja gliceryny może również negatywnie wpływać na kosmetyki.
Ilosc w produkcie: do 5% działanie nawilżające
ponad 5% działanie wysuszające
normalna ilość 1-3%

Do góry

Propolis

INCI: Propolis cera

Propolis to kit pszczeli. Pszczoły do zrobienia propolisu używaja lepkiej substancji, którą pokryte są pąki roślin (np. kasztanowców). Mieszają ją z własnymi wydzielinami, aż osiagnie postać kitu. Skład i działanie propolisu zależy w dużej mierze od tego, z jakiej rośliny pochodzi. Propolis jest substancją naturalną i nietoksyczna, jednak osoby wrażliwe mogą reagować alergicznie.
Propolis używany jest przez pszczoły do dezynfekcji ula. Działa on bakteriobójczo i grzybobójczo na niektóre bakterie i grzyby. łagodzi podrażnienia i zranienia. W medycynie ludowej był używany przciwko gorączce i do opatrywania ran.
Propolis można stosować na wzmocnienie systemu immunologicznego.
W kosmetyce propolisu używa się w szminkach i sztyftach do ust. Można również używać go w sztyfcie do korektury nierówności skóry, wyprysków czy podrażnien skóry, wykorzystując w ten sposób nie tylko właściwości utwardzające, ale również bakteriobójcze propolisu. Nalewkę propolisową można stosować jako konserwant do kremów. Kremy wtedy mają przyjemny miodowy zapach i beżowy kolor. Mogą brudzić ubranie.
Propolis można kupic w sklepach ze zdrową żywnoscią i samemu zrobić nalewkę, zalewając go 70% alkoholem (spirytus trochę rozcieńczony wodą).

Do góry

Aloes

INCI: Aloe barbadensis

Aloes jest podobną do agawy rosliną pustynną. Juą 1000 lat temu Indianie używali paski wycięte z liscia aloesu jako środek leczniczy na rany i podrażnienia. Naukowo zostało udowodnione nie tylko antymikrobowe działanie soku aloesowego ale również jego działanie przyspieszające regenerację i tworzenie się nowych komórek skóry. Aloes jest pomocny w leczeniu trądziku. Jest wskazany do przemywania skóry przy stanach zapalnych i ropnych. Ma również działanie nawilżające i zmiękczające skórę. Sok aloesowy zawiera wiele soli mineralnych, kwasy organiczne, witaminy i enzymy.

Do góry

Alfa-Bisabolol

INCI: Bisabolol

Alfa-Bisabolol to główna substacja czynna rumianku. Rumiankowy olejek eteryczny zawiera okolo 45% bisabololu. Jest on jednak bardzo drogi, dlatego produkuje się syntetyczny bisabolol, który jest identyczny z naturalnym i ma takie samo działanie.
Bisabolol nie wywoluje alergii, jak może to się zdarzyc w przypadku stosowania wyciągu z rumianku z wszystkimi substancjami czynnymi tej rosliny. Bisabolol działa antybateryjnie, przeciwzapaleniowo, jest bardzo dobrze tolerowany przez skórę. Ze względu na swoje łagodne działanie na skórę może być używany w preparatach pielęgnacyjnych dla niemowląt.
Jego bakteriostatyczne cechy mogą być zastosowane do leczenia podrażnień, jednak lecznicze działanie preparatów z bisabololem widoczne jest dopiero po dłuższym czasie stosowania.
Intensywność działania nie jest wprost proporcjonalna do ilości bisabololu użytego w produkcie. To znaczy zbyt dużo bisabololu (2-3%) zmniejsza działanie substancji.
Ilosc w produkcie: 0,8% - optymalna ilość

Do góry

Kolagen

INCI: Collagen

Kolagen jest głównym białkiem, które występuje w tkankach łącznych u człowieka i wyższych zwierząt. Może stanowiż nawet do jednej trzeciej wagi ciała. Kolagen rozpuszcza się w gorącej wodzie, powstaje wówczas żelatyna. Kolagen w skórze tworzy gęstą elastyczną sieć. Dzięki temu skóra jest elastyczna i dobrze nawilżona. Kolagen zatrzymuje wodę w skórze, stąd jego działanie nawilżające. Około 20-40% wody w organizmie ludzkim znajduje się w skórze. Z wiekiem rozpuszczalny kolagen przechodzi w nierozpuszczalny, który nie jest w stanie magazynować tak dużo wody. Skóra traci wilgotność, staje się sucha i pomarszczona. Promienie ultrafioletowe (naturalne i w solarium) niszczą kolagen, a tym samym przyczyniają się do przedwczesnego starzenia się skóry i powstawania zamrszczek.
Kolagen w kremach nie jest w stanie wsiąknąć czy wchłonąć w skórę, cząsteczki kolagenu są zbyt duże aby dotrzeć do skóry własciwej. Ma jednak tą zaletę, że przedłuża działanie nawilżające kremu.
Kolagen używany w kosmetykach jest pochodzenia zwierzęcego. Powinien być jak najmniej przetwarzany, a najlepiej wcale nie przetwarzany. Tylko taki kolagen ma właściwości nawilżające. Kolagen w kosmetykach jest przeważnie 1% roztworem wodnym kolagenu, ma wówczas konsystencje podobna do konsystencji rozpuszczonej żelatyny. Jest to jednak wystarczająca koncentracja.

Do góry

Witamina E

INCI: Tocopherol, Tocopherol Acetat

Witamina E w czystej formie (Tocopherol) jest dosyć niestabilna, dlatego często używa się w kosmetykach acetatu witaminy E, który tworzy się z połączenia witaminy E z sola kwasu octowego. Acetat witaminy E jest dużo stabilniejszy i lepiej akceptowany przez skórę niż czysta witamina E.
Obie formy witaminy E rozpuszczają się w tłuszczach.
Udowodniono, ze acetat witaminy E w kremie przyczynia się do wygładzenia skóry. Krem z zawartoscia do 5% acetatu witaminy E powoduje, że skóra jest dobrze nawilżana, woda w skórze jest lepiej zatrzymywana bez nadmiernego pocenia się skóry i bez zaburzania wymiany gazowej skóry.
Witamina E działa kojąco i łagodząco na skórę i ewentualne stany zapalne na skórze. Ta cecha umożliwia stosowanie witaminy E w kremach przeciwtrądzikowych.
Witamina E zmniejsza szkodliwe działanie promieni słonecznych na komórki skóry. W kosmetykach witamina E jest wymiataczem wodnych rodnikow tlenowych, dlatego bardzo korzystne jest stosowanie witaminy E w kremach przeciwsłonecznych.
Zapobiega utlenianiu nienasyconych kwasów tłuszczowych, a tym samym jełczeniu tłuszczu. Z tego powodu witamina E jest dobrym konserwantem tłuszczów nienasyconych, co jest bardzo dobrze wykorzystywane w kremach, które na skórze mogłyby także zjełczec, zwłaszcza pod wpływem gorących promieni słonecznych.
Acetat witaminy E posiada również cechy filtra UV. Krem z 5% acetatu witaminy E ma faktor 1,5-2.
Acetat witaminy E nie wywoluje alergii.

Do góry

Sorbit

INCI: Sorbitol

Sorbit jest, podobnie jak gliceryna, alkoholem. I także jak gliceryna, ma słodkawy smak. Nie nadaje się jednak do używania zamiast cukru, gdyż ma tyle samo kalorii co cukier.
Sorbit tworzy drobne białe kryształki. Łatwo rozpuszcza się w zimnej wodzie. W kosmetykach ma podobne działanie, jak gliceryna.

Do góry

Kwas krzemowy (SiO2 ? n H2O)

INCI: Silica

Kwas krzemowy w bezwodnej formie SiO2 ma postać lotnego proszku ( a właściwie pyłku), nie ma smaku. Rozpuszcza się w wodzie tworząc żel, kwas krzemowy tworzy również z olejami żel. Nie jest toksyczny.
W kosmetykach można używać do robienia żeli, poprawia wygląd skóry, można go stosować w przypadkach stanow zapalnych skóry, wypryskow, oparzenia, ran.
Nie podrażnia skóry i nie wywołuje alergii.
Kwas krzemowy można używać do robienia kremów, żeli, kosmetyków kolorowych, a także pasty do zębow.
W produktach spożywczych oznaczany jest symbolem E 551.

Zrodla: www.beautykosmos.de Jean Pütz, Christine Niklas "Schminken, Masken, schönes Haar. Die sanfte Kosmetik" Henryk St. R?zanski "Zielarstwo i metody fitoterapii. Wszystko o ziolach i preparatach ziolowych"

Do góry

Aktualizacja 03.04.2006