Laboratorium domowe, czyli jak zrobić krem, mydło i powidło

Konserwanty - zło konieczne?

Konserwany uniemożliwiają rozmnażanie się bakterii i grzybów w kosmetykach. Kosmetyki, które kupuje się w sklepach mają trwałość 2-3 lata. Aby zapobiec rozwojowi mikroorganizmów w produkcie przez tak długi czas, producenci faszerują swoje kosmetyki rozmaitymi chemikaliami. Nierzadko są one szkodliwe dla skóry i zdrowia. Więcej na temat szkodliwych konserwantów można poczytać tutaj. Trzeba jednak nadmienić, że zepsute kremy mogą być bardziej szkodliwe niż dobre kremy z konserwantami.
Robiąc samodzielnie kremy można zdecydować nie tylko jakiego oleju czy substancji czynnych się użyje, ale również czy i w jaki sposób kosmetyk będzie konserwowany.

Trwałość kremów

Krem zrobiony bez substancji konserwującej, brany z pojemnika tradycyjnie palcem ma trwałość około 8 do maksymalnie 14 dni. Jeżeli krem po zrobienu będzie od razu przelany do pojemnika z dozownikiem lub będzie brany plastykową szpatułką to wytrzyma 2 tygodnie, a nawet dłużej. Trzymając dodatkowo krem w lodówce można przedłużyć jego trwałość do 3 tygodni. Wysterylizowanie narzędzi i pojemników (na przykład alkoholem) używanych do zrobienia i przechowywania kremu przedłuża również jego trwałość.
Kremy zawierające substancje białkowe jak kolagen czy elastyna psują się w temperaturze pokojowej najpóźniej po tygodniu, a w lodówce po dwóch. Preparaty białkowe psują się o wiele szybciej niż reszta emulsji.
Jeśli chce się całkowicie zrezygnować z konserwowania kremu, to jest to możliwe jeśli będzie się robiło niewielką ilość wystarczającą na kilka dni albo swieżo zrobiony krem można podzielić tygodniowe porcje i przechowywać je w zamrażarce.

Konserwanty w kosmetykach naturalnych

Nieszkodliwe konserwanty w kosmetykach naturalnych zapewniaja trwałość kosmetyku od 6 tygodni do 6 miesięcy. Trudno dokładnie wyliczyć, jak trwały bedzie krem, bo zależy to również od tego, jakie substancje czynne zostały użyte, jaką część kremu stanowi woda i jakie tłuszcze zostały wykorzystane.
Jeśli jednak chce się krem szybko wykorzystać, a im swieższy krem, tym lepszy, to 6 tygodni (w najgorszym wypadku,) są i tak wystarczające.

Biokons HT

INCI: Parfume
Biokons jest zapachowym konserwantem, który działa antymikrobowo. Hamuje wzrost bakterii i grzybów.
Jest on mieszanką naturalnych i syntetycznych substancji zapachowych. Ma bardzo intensywny zapach, który nie każdemu się podoba.
Może wywoływać alergie.
W kosmetyku jego koncentracja powinna wynosić 0,7% - 1% lub 3-6 kropli na 10 g emulsji.
3 krople dają trwałość 3 miesiące, 6 kropli 6 miesięcy.

Sorbinian potasu E202

INCI: Potassium Sorbate
Sorbinian potasu to sól potasowa kwasu sorbinowego, pochodzenia syntetycznego. Jest bezzapachowy, dobrze rozpuszcza się w wodzie.
Kwas sorbowy jest przydatny do konserwowania żywnosci dzięki hamowaniu rozwoju drobnoustrojów w stężeniach niższych niż próg wyczuwalności smakowej. Hamuje rozwój pleśni i drożdży (fungicyd) w produktach o pH 3-6, zaś w pH 7 wykazuje słabą aktywność. Sorbiniany są efektywne w stosunku do większości bakterii, natomiast praktycznie nie działają na bakterie kwasu mlekowego. Dzięki temu sorbinian potasu jest użyteczny w procesach kiszenia warzyw i w serowarstwie. Sól kuchenna, cukier, kwas propionowy i fosforany zwiekszają jego działanie konserwujące.
Jest dopuszczony jako konserwant w przemysle spożywczym o symbolu E202.

W czystej formie ma postać proszku. Do konserwowania kosmetzków należy ten proszek rozpuścić w wodzie w stosunku 1:5 (1 część wagowa sorbinianu potasu i 5 części wody).
W handlu spotyka się rowniez sorbinian potasu już gotowy w formie roztworu wodnego w stosunku 1:5, 1 cześć wagowa sorbitamu potasu i 5 części wody. W kosmetykach używa się takiego roztworu sorbinianu potasu w koncentracji 1%-2% lub 9-12 kropli na 10 g kosmetyku. Koncentracja wyższa niż 2% może powodować poważne podrażnienia.
Jeśli chce się uzywać sorbinianu potasu w czystej formie (np. rozpuścić w fazie wodnej), to najwyższa koncentracja wynosi 0,2-0,4%.
Sorbinian potasu dziala antymikrobowo tylko w kwaśnym środowisku. W środowisku o wyższym pH niż 7 traci swoje cechy konserwujace!!!
Może podrażniać skórę, może wywołać alergie, zwłaszcza, jeśli koncentracja w produkcie jest wyższa niż 2%!!!
Sorbinian potasu jest bardzo dobrym konserwantem żeli na bazie polisacharydów.

Spirytus (INCI: Alkohol)

Spirytus jest dobrym i łatwo dostępnym konserwantem. Aby spełniał swoje działanie konserwujące należy 5% fazy wodnej zastąpić spirytusem. To znaczy np. zamiast 30g wody dodaje się do kremu 28,5g wody i 1,5g spirytusu. Alkohol dodaje się do gotowego kremu wraz z substancjami czynnymi i zapachowymi. Intensywny zapach spirytusu ulatnia się bardzo szybko, a jego ilość w kremie jest tak niewielka, że nie podrażnia ani nie wysusza on skóry. Czysty spirytus można zastąpić zwykłą wódką, ale trzeba wtedy użyc odpowiednio więcej wódki (około 12%).

Olejki eteryczne

Olejki eteryczne mają intensywne działanie bakteriostatyczne i przeciwgrzybicze, działają korzystnie na trwałość kosmetyków, ale nie stosuje się ich w tak dużych ilościach, by można je było używać jako jedyny konserwant. Dlatego najlepiej tyle ich dodawać do kremów, aby miały one przyjemny zapach, a do konserwowania używać bardziej niezawodnych substancji.

Cynamon heliotropowy (INCI:Parfum)

Konserwant złożony z dwóch substancji, które są używane jako aromaty spożywcze, to znaczy są dpouszczone do użytku w przemyśle spożywczym czyli można je jeść :-). Pierwsza z nich to heliotropina - olejek eteryczny heliotropu. Ma zapach podobny do zapachu wanilii, jest używana również do wyrobu perfum. Była stosowana w dosyć dużych dawkach jako lek antybakteryjny przeciwko infekcjom bakteryjnym układu pokarmowego. Druga substancja to alkohol cynamonowy.
1 kropla cynamonu heliotropowego na 10 g kremu nadaje mu trwałość 6 tygodni, 2 krople na 10 g przedłużają ją do 3 miesięcy.
Cynamon heliotropowy może wywołać reakcje alergiczne. Ma dosyć intensywny zapach, który nie każdemu się podoba.

Witamina E

Witamia E jest dobą substancją zapobiegającą jełczeniu tłuszczu, mozna ją używać w kremach jako substancję czynną oraz jako konserwant fazy tłuszczowej. Trzeba jednak wyiąć pod uwagę, że faza wodna potrzebuje innej substancji konserwującej.

Źródła: Jean Pütz, Christine Niklas "Die 5-Minuten Kosmetik"
      Jean Pütz, Christine Niklas "Cremes und sanfte Seifen"
      http://www.meinekosmetik.de/tipps/tipps.html
      http://www.hortimex.com.pl/encyklopedia/grupy/konserwanty.html

Do góry

Aktualizacja 03.04.2006